Wat zou je nog willen ondernemen?

Bewust omgaan met het gegeven dat je ongeneeslijk ziek bent betekent ook dat je bewust om kan gaan met dat er een (groot) gedeelte van je niet ziek is.
Zolang je nog dingen kunt ondernemen, beredeneren, voelen en ervaren heb je mogelijkheden om iets met je tijd te doen.
Hoe wil je je laatste maanden of jaren doorbrengen? Wil je op een verre vakantie? Wil je (weer) gaan roken? Wil je dat er ergens een boom geplaatst wordt ter nagedachtenis aan jou? Wil je duur en decadent uit eten? Wil je met dolfijnen zwemmen? Een filmster ontmoeten? Wil je kwaaie brieven sturen naar mensen die je dwars zitten?

Zou je graag nog iemand ontmoeten die je lang niet meer hebt gezien? Of wil je graag zeggen hoeveel je van iemand houdt, hoe graag je de dingen met iemand doet?
Heb je de energie en de lust om je wensen in vervulling te brengen? Wil je nog ‘leven’ in de tijd die je rest?
Doe het dan zolang het nog kan. Het is goed en stimulerend om bezig te gaan met dingen die je graag doet, vooral als ze al een tijdje op je verlanglijstje staan.

Strafregels

Ik mag niet spotten met het leven
Ik mag niet spotten met de eeuwigheid
Ik mag mijzelf aan niets en niemand geven
Ik mag niet sterven voor mijn tijd

Uit: Gedichten 1951-1975, Ankie Peypers, An Dekker, Amsterdam, 1991

Bedenk wat je belangrijk vindt in je leven nu of in het leven van anderen en geef er aandacht aan. Zie de tijd die je rest als een mogelijkheid om dingen af te ronden. Hoe pijnlijk de confrontatie ook zal zijn om in te zien dat je bepaalde dingen voor het laatst zal doen, doe ze goed. Voer ze met je hart uit, betrek jezelf bij de uitvoering van je eigen laatste wensen of die van een ander. Ben je bewust van de belangrijkheid van deze tijd, niet alleen voor jezelf maar ook voor je directe naasten.

Door je bewust te zijn van de tijd waarin je nu leeft, kun je ervaren dat de dingen die je doet niet voor niks
zijn.
We weten allemaal hoe sterk de herinnering aan iemand kan zijn wanneer die persoon is gestorven. De laatste maanden van iemands leven staan nog lang in het geheugen van de achterblijvers gegrift. Realiseer je dat hoe jij je opstelt herinnerd zal worden. Dat de dingen die jij zegt onthouden worden. Dat eventuele geboden nageleefd zullen worden uit respect voor jou. Neem je afscheid met een strenge boodschap op je lippen als “beloof me niet te zullen hertrouwen want ze zijn alleen maar uit op je geld” of “ik wil dat jullie nooit meer ruzie maken”? Bedenk dan dat deze woorden als geboden kunnen worden opgevat. Wil je dit? Of heb je andere mededelingen? Kun je je naasten vertellen dat ze de angst om jou te verliezen los mogen laten omdat jij dat ook probeert te doen? Kun je met ze over hun gevoelens en verwachtingen praten zonder jezelf weg te cijferen? Kun je gesprekken met elkaar hebben die oprecht en eerlijk zijn, die (de laatste) onzekerheden weghalen? Kun je een inspirerende rol vervullen voor degene die jou omringen? Kun je je kinderen helpen te begrijpen wat er allemaal gebeurt? Kun je open staan voor wat komen gaat en daarmee een rust creëren waarin iedereen zich zelf kan zijn?

‘Omdat niet opgeloste kwesties het grootste probleem vormen tijdens ons leven, zijn ze ook het belangrijkste om iets aan te doen als de dood nadert. De meeste van ons overlijden met veel, of ten minste een paar problemen die onopgelost blijven. Tijdens het leven zijn er zoveel lessen die geleerd moeten worden, dat één mensenleven daar te kort voor lijkt. We worstelen met angst en schuldgevoel. We zoeken naar betekenis, liefde, macht. We proberen angst, verlies en de tijd te begrijpen. Sommigen vinden de zin van het bestaan in studie, verlichting en creativiteit. Anderen ontdekken het door de confrontatie met ongeluk, en zelfs de dood. Wat zijn die lessen die het leven ons vraagt te leren? Tijdens het werk met stervenden en levenden wordt duidelijk dat de meeste van ons met dezelfde problemen zitten, problemen die te maken hebben met angst, schuldgevoel, boosheid, vergeving, overgave, tijd, geduld, liefde, relaties, spel, verlies, macht, waarachtigheid en geluk.’

Uit: Levenslessen van E. Kubler-Ross en David Kessler, Ambo, Amsterdam, 2006.

PDF